Στον διαγωνισμό του Skål International κέρδισε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία των μικρών οικοτουριστικών επιχειρήσεων (2003), οι New York Times χαρακτήρισαν το εστιατόριό της ως «μια κομψή ταβέρνα στο μεσαιωνικό χωριό» (2004), το National Geographic την αναγνώρισε ως ένα από τα 26 καλύτερα ecolodges το κόσμου (2013), ο Lonely Planet την κατέταξε στη 12η θέση των 50 μυστικών προορισμών της Ευρώπης που διατηρούν τον χαρακτήρα τους (2014), η Guardian τη συμπεριέλαβε στα 15 off-grid μέρη για να μείνει κανείς στην Ευρώπη (2019) και οι Times του Λονδίνου τη συμπεριέλαβαν στα 30 καλύτερα μέρη για να μείνει κανείς στην Ελλάδα μετά το lockdown (2020).
Τοποθεσία
Η Μηλιά Χανίων, ο εγκαταλελειμμένος οικισμός του 15ου αιώνα, αναβιώνει τα τελευταία 29 χρόνια μέσα από το project Milia Mountain Retreat. To οικολογικό κατάλυμα βρίσκεται κοντά στην Κίσσαμο στη Δυτική Κρήτη, σε υψόμετρο 550 μ., ανάμεσα στα βουνά Κεφάλι και Ψηλό. Απέχει 56 χλμ. από τα Χανιά (75’) και 30 χλμ. από το διάσημο Ελαφονήσι (50’).
Πρόσβαση στη Μηλιά
Ο οικισμός είναι προσβάσιμος μόνο με αυτοκίνητο, έτσι εάν αποφασίσετε να τον επισκεφθείτε χρησιμοποιώντας χάρτες της Google προτείνω να χρησιμοποιήσετε το γειτονικό «Βλάτος» ως σταθμό, ώστε να αποφύγετε μη προσβάσιμους δρόμους.
Όταν φτάσετε στο Βλάτος, οι ξύλινες πινακίδες θα σας οδηγήσουν στη Μηλιά. Λάβετε υπ’ όψιν ότι στα τελευταία 4,5 χλμ. ο δρόμος είναι ελαφρώς στενός, ανηφορικός και χωμάτινος (2,5 χλμ.), όμως αυτό που θα σας κόψει την ανάσα είναι η θέα των γυπαετών πάνω απ’ τα βουνά.
Φτάνοντας στη Μηλιά θα πρέπει να παρκάρετε το αυτοκίνητό σας εκτός του οικολογικού καταλύματος και να περπατήσετε 150 μ. προς το κέντρο του οικισμού. Αυτά τα πρώτα μέτρα θα σας κάνουν να καταλάβετε ότι η πολιτική αυτή δεν είναι τυχαία. Αυτά τα πρώτα μέτρα είναι το μονοπάτι από το αστικό στο υπαίθριο περιβάλλον όπου κυριαρχεί η ηρεμία, το κελάηδισμα των πουλιών, τo πράσινο τοπίο, ο καθαρός αέρας και οι φυσικές πηγές. Τη στιγμή που θα αντιληφθείτε όλα αυτά θα δείτε και τα πρώτα σπίτια.
Ξενώνες
Υπήρξε σεβασμός στον παραδοσιακό χαρακτήρα των οικημάτων και κατά την αναπαλαίωσή τους χρησιμοποιήθηκαν παλιά καλοδιατηρημένα ή νέα ντόπια πετρώματα και ξύλα. Τα 15 μοναδικά διακοσμημένα με αντίκες δωμάτια μπορούν να φιλοξενήσουν 2-5 άτομα (κόστος υψηλής περιόδου: 86-170€ ανά βραδιά, με πρωινό) και είναι τόσο family- όσο και pet-friendly. Περιλαμβάνουν τζάκι ή ξυλόσομπα, αλλά δεν περιλαμβάνουν κλιματιστικό καθώς το πάχος των πέτρινων τοίχων διατηρεί δροσερή την εσωτερική θερμοκρασία. Επίσης, για καλύτερη “σύνδεση με τη φύση” δεν υπάρχουν τηλεοράσεις και πρίζες στα δωμάτια (οι συσκευές μπορούν να φορτιστούν στον χώρο της υποδοχής). Στην ιστοσελίδα του οικολογικού καταλύματος θα βρείτε ειδικές προσφορές που αφορούν απευθείας κρατήσεις.
Περιβάλλον
Τα 1.000 τ.μ. της Μηλιάς περιλαμβάνονται σχεδόν στην ολότητά τους στο δίκτυο Natura 2000. Είναι μια απέραντη κοιλάδα καλυμμένη από ελιές, καστανιές, κουμαριές και πολλά άλλα είδη δέντρων, θάμνων και βοτάνων ευνοούμενα είτε από σχιστόλιθο είτε από ασβεστόλιθο. Ακόμη, τα τελευταία 20 χρόνια λειτουργίας του οικολογικού καταλύματος, έχουν φυτευτεί και ποτίζονται πάνω από 1.100 χαρουπιές, το φρούτο των οποίων χρησιμοποιείται στην καλύτερη περίπτωση ως πρώτη ύλη για το εστιατόριο και στη χειρότερη περίπτωση ως τροφή για τα ζώα.
Φάρμα
H φάρμα της Μηλιάς περιλαμβάνει κατσίκες, πρόβατα, γουρούνια, κουνέλια, κότες και γαλοπούλες σε έναν μεγάλο αλλά περιφραγμένο φυσικό χώρο, ώστε τα ζώα να ζουν ποιοτικά χωρίς να απειλούν την περιοχή με τη βοσκή τους. Εάν μένετε στον οικισμό μπορείτε να επισκεφθείτε τις κατσίκες, ζητώντας συνάντηση με τον κτηνοτρόφο της Μηλιάς κάποιο πρωινό που πηγαίνει για το άρμεγμα. Το να είναι κανονισμένη αυτή η συνάντηση είναι ουσιώδες, καθώς τα ζώα ζουν ελεύθερα στον χώρο τους και δεν είναι συνηθισμένα στην ανθρώπινη παρουσία.
Εστιατόριο
Το εστιατόριο είναι ένας ακόμη λόγος για να επισκεφθείτε τη Μηλιά. Η κουζίνα προσανατολίζεται στις παραδοσιακές Κρητικές συνταγές σε μια πιο μοντέρνα εκδοχή, ενώ προτεραιότητα είναι οι υψηλής ποιότητας πρώτες ύλες. Τα βιολογικά προϊόντα της Μηλιάς, πιστοποιημένα από τον Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων (ΔΗΩ), καθώς επίσης και το παραγόμενο κρέας αποτελούν τη βάση της κουζίνας όμως λόγω της αυξημένης επισκεψιμότητας δεν επαρκούν. Έτσι, το εστιατόριο διατηρεί σταθερή συνεργασία με ντόπιους παραγωγούς ώστε ο σεφ να είναι σίγουρος για την προέλευση και την ποιότητα των πρώτων υλών, ενισχύοντας παράλληλα την τοπική οικονομία. Το μενού είναι εποχιακό και σύμφωνο με τη φιλοσοφία της δίαιτας 100 μιλίων, μειώνοντας την παραγωγή «ξένων» για την περιοχή προϊόντων και τα μεταφορικά κόστη για το περιβάλλον. Είτε είστε κρεατοφάγος, χορτοφάγος, vegan είτε ακολουθείτε gluten-free διατροφή, οι προσφερόμενες επιλογές δε θα σας απογοητεύσουν. Σε κάθε περίπτωση, μην παραλείψετε να δοκιμάσετε το σπιτικό κρασί της Μηλιάς (λευκό ή κόκκινο). Η καλύτερη στιγμή για να κοινοποιήσετε τις φωτογραφίες σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μετά το γεύμα σας, καθώς στον χώρο του εστιατορίου διατίθεται δωρεάν Wi-Fi.
Επιπλέον, μπορείτε να αγοράσετε προϊόντα της Μηλιάς ή ντόπια που χρησιμοποιούνται στην κουζίνα του εστιατορίου όπως βιολογικό ελαιόλαδο, ελιές, γλυκόξυδο, λιαστές τομάτες, γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, μέλι, βότανα κ.ά.
Δραστηριότητες στη Μηλιά
Στη Μηλιά μπορεί να κάνει κανείς τίποτα και τα πάντα! Αν και η διαμονή σας είναι μια καλή ευκαιρία για χαλαρωτικό διάβασμα σε μία αιώρα (μπορείτε να δανειστείτε βιβλία από τη μικρή βιβλιοθήκη), το οικολογικό κατάλυμα δεν υστερεί πολιτισμικών και περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων, είτε οργανωμένων είτε εμπειρικών. Για τους φίλους της γαστρονομίας προσφέρονται μαθήματα μαγειρικής όπου θα εντρυφήσετε στα μυστικά της Κρητικής κουζίνας μέσω θεωρίας και πράξης. Στο τέλος, θα απολαύσετε όλοι μαζί τις δημιουργίες σας συνοδευόμενες με κρασί γύρω από το μοναστηριακό τραπέζι (ελάχιστος αριθμός συμμετοχόντων: 4, κόστος: 70€ ανά άτομο).
Ο οικισμός είναι επίσης γνωστός για τις πεζοπορικές του διαδρομές στην Κάτω Μηλιά και τον κύκλο της Μηλιάς για τους λιγότερο έμπειρους και στον Κάστελλο, τη Χαλέπα, το Βλάτος καθώς επίσης και τα φαράγγια Τοπολίων και Πολυρρήνιας για τους πιο έμπειρους. Οι τελευταίες δύο διαδρομές οργανώνονται και σε μορφή ξενάγησης (ελάχιστος αριθμός συμμετεχόντων: 4, κόστος: 45€ ανά άτομο). Οι διαδρομές είναι σηματοδοτημένες αλλά μπορείτε να ζητήσετε και γραπτές πληροφορίες που θα σας προσανατολίσουν ακόμη καλύτερα παρέα με τον Σήφη και τη μαμά του Ελπίδα, τα σκυλάκια της Μηλιάς. Δεν έχει σημασία αν είστε φιλοξενούμενος ή ημερήσιος επισκέπτης, αν και η περιοχή είναι ιδιόκτητη, η απόλαυσή της είναι ελεύθερη για όλους τους φυσιολάτρες! Αν είστε ημερήσιος επισκέπτης για πεζοπορία, ωστόσο, προτείνω να μη φύγετε πρωτού δοκιμάσετε ένα τσάι του βουνού ή μια σπιτική λεμονάδα στο μπαλκόνι του εστιατορίου. Τα ροφήματα αυτά θα σας ενυδατώσουν και η θέα θα σας ανταμείψει.
Διαχείριση ενέργειας και αποβλήτων
Για τους περισσότερους η Μηλιά είναι γνωστή ως “το χωριό χωρίς ρεύμα”. Λυπάμαι, δεν είναι αλήθεια αλλά θα χαρείτε γι’ αυτό! Πράγματι, στην αρχή των 1990s υπήρχαν μόνο κεριά, κάτι το οποίο διατηρείται ακόμα στη σάλα του εστιατορίου, δημιουργώντας ατμόσφαιρα άλλης εποχής. Το 1995, όμως, εγκαταστάθηκαν τα φωτοβολταϊκά ως μία οικοφιλική λύση για την προστασία της περιοχής και των επισκεπτών, παράγοντας ρεύμα για τη φωταγώγηση του οικισμού ενώ η θέρμανση καλύπτεται από αέριο και καύση ξύλου με την άδεια της Δασικής Υπηρεσίας. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η διαχείριση αποβλήτων. Ο οικισμός έχει τον δικό του σύστημα βιολογικού καθαρισμού όπου τα απόβλητα φιλτράρονται με μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Αν και το νερό μετά το φιλτράρισμα δεν είναι πόσιμο, είναι κατάλληλο για το πότισμα των δενδρικών καλλιεργειών, εξοικονομώντας σημαντική κατανάλωση του πολύτιμου αγαθού. Επιπλέον, στάχτες, φύλλα, οργανικά απόβλητα και κοπριά συγκεντρώνονται με σκοπό να κομποστοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν ως φυσικό λίπασμα για τις βιολογικές καλλιέργειες. Τέλος, μη βρώσιμα για τους ανθρώπους μέρη κρέατος και κόκκαλα, αντί να αποτελούν σπατάλη τροφίμων, αφήνονται στους γυπαετούς σε συγκεκριμένη περιοχή έξω από τον οικισμό, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ευημερία τους.
Συνοψίζοντας, η Μηλιά δεν είναι για όλους, αλλά για οικοτουρίστες ή σύγχρονους ταξιδιώτες που απαιτούν βιώσιμες πρακτικές στον τουρισμό. Το ενδιαφέρον για τέτοιου είδους προορισμούς που προσφέρουν αυθεντική εμπειρία με χαμηλό αντίκτυπο στο περιβάλλον και την κοινωνία, αλλά υψηλό οικονομικό κίνητρο για την προστασία, διατήρηση και ισχυροποίησή τους, θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, μία θεωρία που ενισχύεται κι από τα Ηνωμένα Έθνη.