Μονεμβασιά, Μολάοι, Μυστράς και άλλους πολλούς προορισμούς – σταθμούς θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε πάνω στη λακωνική γη. Αν και οι κάτοικοί της ήταν υπέρμαχοι του λακωνίζειν, πιστεύοντας στην ουσία των λίγων, η ίδια η Λακωνία φρόντισε να συγκεντρώσει τα περισσότερα από τα κάλλη της φύσης. Παραλίες και σπήλαια, οροσειρές και κοιλάδες συντροφεύουν αγόγγυστα εδώ και αιώνες το γόνιμο έδαφός της.
Παράλληλα, όμως, και η ιστορία από την αρχαιότητα έως τους νεότερους χρόνους θέλησε να την προικίσει γενναιόδωρα, μιας κι εκείνη, με τη σειρά της, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της στις σελίδες της. Με τελικό προορισμό τη Μονεμβασιά, ας ξεκινήσουμε νοερά το ταξίδι μας, προετοιμαζόμενοι κατάλληλα για τη φορά που θα την επισκεπτούμε ή θα την ξαναεπισκεπτούμε, επειδή μας άρεσε (ή επειδή κάτι ξεχάσαμε).
Πρώτος σταθμός ο αγέρωχος Μυστράς. Στέκει με χάρη σε μια άκρη του Ταϋγέτου και περιμένει εκεί καρτερικά να υποδεχτεί τον επόμενο ταξιδιώτη που θα προσφέρει ζωντάνια στα ερειπωμένα από μόνιμο πληθυσμό χώματά του. Η περιοχή αποτέλεσε πρωτεύουσα του δεσποτάτου του Μορέως, καθώς κι ένα από τα πρώτα μέρη που απελευθερώθηκαν επί τουρκοκρατίας. Εντός κι εκτός των τειχών, θα συναντήσετε έντονο το στοιχείο της βυζαντινής περιόδου. Το πιο αντιπροσωπευτικό από αυτά είναι το ανάκτορο των Παλαιολόγων, το οποίο δεσπόζει πλέον αναστηλωμένο, αποτελώντας το μόνο βυζαντινό παλάτι που σώζεται ακέραιο στην Ελλάδα!
Δύο είσοδοι οδηγούν στο νότιο και το βόρειο τμήμα αντιστοίχως. Στη νότια πλευρά εντοπίζεται η Μητρόπολη, όπου στέφθηκε, τον 15ο αιώνα, ο τελευταίος αυτοκράτορας των Βυζαντινών, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Δίπλα της έχει χτιστεί το μικρό μουσείο του Μυστρά με πλούσιες αναφορές στο ένδοξο παρελθόν του και τις ασχολίες των ντόπιων. Αντικείμενα από το ανθισμένο εμπόριο, τοπικές φορεσιές και αξιοζήλευτα κοσμήματα συγκαταλέγονται στα εκθέματά του. Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το Μουσείο Φωτογραφικών Μηχανών «Τάκης Αϊβαλής». Εντός του βρίσκεται η μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή φωτογραφικών συσκευών παγκοσμίως, οι οποίες ως επί το πλείστον ταξίδεψαν από την Αμερική, χάρη στο προσωπικό μεράκι του συλλέκτη τους. Είναι το μοναδικό στο είδος του μουσείο στη χώρα και σου παρέχει τη δυνατότητα να παρατηρήσεις την εξέλιξη της τεχνολογίας τους μέσα στην πορεία των ετών.
Αποχαιρετώντας το Μυστρά, αλλά όχι και τη Λακωνία, κατευθυνόμαστε στη Σπάρτη και κατεβαίνουμε στο κενοτάφιο του Λεωνίδα, εκεί όπου, κατά την παράδοση, μεταφέρθηκαν τα οστά του νεκρού ήρωα έπειτα από την άνιση μάχη στις Θερμοπύλες. Ο αρχαιολογικός χώρος περιτριγυρίζεται από ογκώδεις πωρόλιθους και αύρα που αποπνέει δέος για την αρετή της αυταπάρνησης.
Κινούμενοι νοτιανατολικά, είναι προτιμότερο να εγκαταλείψουμε το όχημά μας, γιατί θα χρειαστεί να περπατήσουμε, ώστε να φτάσουμε στο λόφο του Μενελαείου, στην άλλοτε αρχαία Θεράπνη. Το ιερό εκεί είναι αφιερωμένο στο τότε βασιλικό ζεύγος, Μενέλαου και Ελένης, που, εξαιτίας της πολυτάραχης ζωής και ακαταμάχητης ομορφιάς της, έβαλε σε μπελάδες τη μοίρα δύο λαών, σύμφωνα πάντα με το μύθο. Το μέρος φημίζεται για την πανοραμική θέα επί της κοιλάδας του Ευρώτα.
Στη διαδρομή προς τη Μονεμβασιά, θα συναντήσουμε και τους Μολάους. Εδώ θα σταματήσουμε για να μας ξεκουράσει η ομορφιά της φύσης. Η κωμόπολη στήριξε εν μέρει την ανάπτυξή της στο φαράγγι του Λάρνακα. Καθώς θα αποτραβηχτούμε στο βάθος που απλώνεται το φαράγγι, θα μας προϋπαντήσουν νερόμυλοι, ξωκλήσια, τρεχούμενα νερά κι ό,τι άλλο προσφέρει γαλήνη και ηρεμία. Το μέρος προσφέρεται για υπεύθυνο πικνίκ, ειδικά την Πρωτομαγιά. Στην ευρύτερη περιοχή συναντώνται και τα υπόλοιπα αξιοθέατα, όπως τάφοι και μυκηναϊκά ευρήματα στη θέση της Γκαγκανιάς, αλλά κι ο Παλιόπυργος, ένα μεσαιωνικό κτίσμα πάνω στον κοκκινωπό βράχο της Αγίας Παρασκευής.
Με δεκάδες εικόνες συντροφιά, φτάνουμε στη Μονεμβασιά, τη βυζαντινή καστροπολιτεία που διετέλεσε εμπορικό λιμάνι ανεφοδιασμού. Οφείλει αυτόν το μορφολογικό σχηματισμό, με τον οποίο τη γνωρίζουμε σήμερα, στον ισχυρό σεισμό του 4ου αιώνα μ.Χ. που αποκόλλησε το βράχο της από τη θέση του.
Το μάτι σου δε θα αφήσει εύκολα το Κάστρο που διατρέχει ακόμα την τοποθεσία με τα τείχη του. Στο ψηλότερο σημείο εντοπίζεται η εκκλησία της Αγίας Σοφίας, ένας ναός οκταγωνικού ρυθμού με πλούσια ιστορία, καθώς άλλαζε θρησκευτική υπόσταση ανάλογα με τον εκάστοτε κατακτητή. Θεωρείται αντίγραφο της ομώνυμης εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, γι’ αυτό και αφιερώθηκε στη Σοφία του Θεού την εποχή της ίδρυσης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Ένας από τους 24 σωζόμενους ναούς, εκ των σαράντα που υπήρχαν άλλοτε, είναι και ο ναός του Ελκόμενου Χριστού, που είναι ο μοναδικός με αυτό το όνομα στην Ελλάδα. Οφείλει την ονομασία του στην Παλαιολόγειας περιόδου εικόνα του Χριστού, η οποία τράβηξε το βλέμμα των αρχαιοκάπηλων που έπειτα την απέσπασαν τμηματικά, πριν από 41 χρόνια, λόγω των μεγάλων διαστάσεών της. Από τότε που επέστρεψε στον τόπο της φυλάσσεται δικαιολογημένα κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. Προσωρινά, ο ναός είναι κλειστός λόγω ανακαίνισης.
Η Μονεμβασιά δεν έχει, όμως, να επιδείξει μόνο ενδιαφέροντα στοιχεία από το βυζαντινό κόσμο, αλλά και από το κοντινό παρελθόν, καθώς υπήρξε γενέτειρα του ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Εκεί, στο “πέτρινο πλοίο” του βρίσκεται το σπίτι όπου έζησε, όπως και η προτομή του δίπλα από την είσοδο του κάστρου να κοιτάζει επίμονα το Μυρτώο Πέλαγος. Στο λιμανάκι Πορτέλο, θα μπορέσετε να δροσιστείτε απ’ τα νερά του πελάγους που σκάνε πάνω στα τείχη.
Κάπου εδώ μαζεύουμε τις βαλίτσες μας, αλλά μάλλον θα ανανεώσουμε αυτό το ραντεβού με τους λιθόστρωτους δρόμους, την παραμυθένια φύση και το ζωντανό παρελθόν. Η Λακωνία μας αποδεικνύει πως ακόμα και σήμερα απολαμβάνει ήρεμη όσα της κληροδότησαν οι αιώνες!
Από τον Βασίλη Αρβανιτάκη
Διαβάστε επίσης:
