Δίχως αμφιβολία, οι διάλεκτοι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής γλώσσας και ουσιαστικά πρόκειται για μία παραλλαγή της γλώσσας. Όπως σε όλη την Ελλάδα, έτσι και στην περιοχή της νότιας Κυνουρίας στην Αρκαδία, οι κάτοικοι ομιλούν μια συγκεκριμένη διάλεκτο, τα τσακώνικα. Στην ορεινή αυτήν περιοχή του δήμου Κυνουρίας, οι κάτοικοι αυτού του χωριού διδάσκονται τη διάλεκτο από μικρή ηλικία καθώς θέλουν να τη διατηρήσουν στο χρόνο. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του χωριού είναι και οι πινακίδες οι οποίες απεικονίζουν απλές προτάσεις γραμμένες στα Νέα Ελληνικά, ενώ από κάτω είναι γραμμένες στα Τσακώνικα.
Προέλευση της τσακωνικής διαλέκτου
Αυτό που ξεχωρίζει τη Τσακωνική διάλεκτο (Τσακωνικά: τσακώνικα γρούσσα) απ’ όλες τις άλλες σύγχρονες διαλέκτους είναι ότι πιστεύεται πως προέρχεται από την Δωρική διάλεκτο της Λακωνίας. Τα τσακώνικα αποτελούν μια από τις πιο ιδιαίτερες, αλλά και ενδιαφέρουσες γλωσσικές ποικιλίες της Νεοελληνικής γλώσσας. Ωστόσο, η Τσακωνική διάλεκτος δεν έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη Νέα Ελληνική γλώσσα, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολο για κάποιον που δεν γνωρίζει τα τσακώνικα να καταλάβει αυτούς που τα μιλούν.
Η τσακωνική διάλεκτος στο πέρασμα του χρόνου
Για να αντιληφθούμε την προέλευση της Τσακωνικής διαλέκτου αξίζει να κάνουμε μία σύντομη αναδρομή στο παρελθόν.
- Το 1668 ο Τούρκος περιηγητής Ελβία Τσελεμπής καταγράφει κάποιες τσακώνικες λέξεις.
- Το 1907 η Τσακωνική διάλεκτος αναγνωρίστηκε ως κύρια γλώσσα περίπου 823 ατόμων.
- Το 1981 η Τσακωνική διάλεκτος μιλιέται πλέον μόνο από 300 άτομα, τα οποία όλο και μειώνονται.
- Το 1997, μαθητές του γυμνασίου του Τύρου διδάσκονται αυτήν τη διάλεκτο από ντόπιους δασκάλους.
- Από σχολικό έτος 2011-2012 και για 5 συνεχείς σχολικές χρονιές, το γυμνάσιο του Τύρου παίρνει μέρος σ’ ένα πλαίσιο πολιτιστικού προγράμματος, που διοργανώνεται μαζί με την UNESCO, για τη διάσωση της Τσακωνικής διαλέκτου.
- Σήμερα, η διάλεκτος είναι υπό εξαφάνιση κατά τον σχετικό κατάλογο της UNESCO.
Ιστορικά στοιχεία για τους Τσάκωνες
Οι Τσάκωνες προέρχονταν από διάφορα μέρη της Λακωνίας, όπου εξαιτίας των Σλαβικών επιδρομών στα τέλη του 6ου αιώνα, κατέφυγαν στα ορεινά του Πάρνωνα. Έδρα τους αποτελούσε ο Πραστός, ενώ το πρώτο χωριό των Τσακώνων ήταν η Καστανίτσα. Οι Τσάκωνες ήταν κυρίως κτηνοτρόφοι και χτίστες. Όπως είναι λογικό, έδωσαν το παρόν στην επανάσταση του 1821, αλλά δυστυχώς κατά τη διάρκεια του πολέμου κάηκε η πρωτεύουσά τους, ο Πραστός. Μετά την απελευθέρωση, μετακινήθηκαν σε κοντινές περιοχές και μεταξύ των δήμων Λιμναίων, Βρασιών και Σιταίνης. Σημερινή πρωτεύουσα των Τσακώνων αποτελεί πλέον το Λεωνίδιο.
Γεωγραφική εξάπλωση της Τσακώνικης Διαλέκτου
Αν και η διάλεκτος είναι υπό εξαφάνιση υπάρχουν κάποια χωριά της Ελλάδος στα οποία οι κάτοικοί τους ομιλούν τα τσακώνικα μέχρι και σήμερα. Στο χωριό Τσακωνιά, που βρίσκεται στις πλαγιές του Πάρνωνα, στην Νότια Κυνουρία στον νομό Αρκαδίας, στα Πέρα Μέλανα στον Άγιο Ανδρέα, στα Βασκίνα, στο Πραστό, στη Σίταινα και στη Καστανίτσα υπάρχουν κάτοικοι που ομιλούν τα τσακωνικά. Ωστόσο, οι κωμοπόλεις που ομιλούν τα Τσακώνικα μέχρι και σήμερα είναι οι κωμοπόλεις Λεωνίδιο και Τυρός.
Ελπίζουμε να μην χαθεί αυτή η διάλεκτος, αφού τα πολιτισμικά αυτά στοιχεία είναι ο δεσμός μας με το παρελθόν.
